“Activeer de parasympaticus” is een uitspraak die ik veel tegen kom. Zelf benoem ik de parasympaticus ook wel regelmatig. Belangrijker dan het activeren van de parasympaticus is het in balans brengen daarvan met de (ortho)sympaticus (en eigenlijk ook het enterische).
Tijd om het eens wat duidelijker te maken wat het is en waarom je niet alle aandacht naar 1 moet laten gaan.
Autonome zenuwstelstel
Dit is ook wel het onwillekeurige, vegetatieve of viscerale zenuwstelsel. Het bestaat uit 3 onderdelen en organiseert de vooral de onbewuste functies in het lijf. Denk aan de organen, ademhaling, bloedvaten, hartslag en spijsvertering.
De bekendste delen van het autonome zenuwstelsel zijn het (ortho)sympatische en parasympatische deel. Dan heb je het nog onbekendere deel het enterische zenuwstelsel. Dit laatste deel is het eigen zenuwstelsel van het spijsverteringsstelsel. Dit deel gaan we nu niet op in. Het is een nog zo onbekend en nieuw gebied dat dit eigen artikelen kan gebruiken om inzicht te geven.
Sympaticus en parasympaticus
Deze 2 kunnen niet met elkaar en niet zonder elkaar. Hoe zit dat dan en waarom ligt er zo een nadruk op het stimuleren van de parasympaticus?
Sympaticus
Kort gezegd: dit is de actie zenuw. Deze activeert je lichaam zodat inspanning mogelijk is. Bij inspanning zijn bijvoorbeeld weinig organen, die worden dus afgeremd in activiteit door de sympaticus. Die sympaticus brengt je lijf in een “vecht of vluchtreactie”. In staat van paraatheid.
Parasympaticus
Dit is het deel van het zenuwstelstel dat je lichaam in rust en herstel brengt. Dus tegengesteld aan het sympatische deel. Je ademhaling en hartslag dalen onder invloed van dit deel en de organen worden weer actiever. Dit alles zodat je kan herstellen van de inspanning die je ervoor hebt gedaan.
Als je meer wilt lezen kijk dan op Wikipedia.
Waarom balans
Waarom is die balans nodig? Gewoon lekker continu met een actieve parasympaticus leven is toch veel relaxter? Was het maar zo makkelijk en mogelijk om continu in rust te leven. Zoals alles in het leven hebben we ook deze beiden zenuwstelsels nodig.
Van actie blijven we sterk en fit. Van regelmatig wat (fysieke) stress blijven onze aderen soepel, ons hart krachtig, onze spieren sterk en onze geest flexibel.
Van rust blijven we ontspannen, kunnen we herstellen en hebben we controle over ons lijf.
Dan komt het stukje TE. Teveel actie zorgt dat je lichaam niet kan herstellen, zorgt voor te strakke spieren en drukte in de geest. Teveel rust zorgt voor afname kracht en fitheid van lichaam en geest.
Daarom dus balans. Actie voor kracht en fitheid. Rust voor herstel en souplesse. Beiden voor lichaam en geest.
Hoe dan balans?
Elk deel van het autonome zenuwstelsel heeft zijn eigen manier van activeren. Stress of activiteit zorgt dat het sympatische deel actief wordt en rust zorgt dan het parasympatische deel actief wordt. Tenzij…
Uiteraard is er een tenzij. En die geld vooral voor het parasympatische deel. Bankhangend tv kijken zien we vaak als rust. Alleen zo ziet de parasympaticus het helaas niet. De beelden en het kunstlicht die binnenkomen via je ogen zorgen voor actie en dus blijft de sympaticus actief.
Het grootste issue van momenteel is de hoeveelheid prikkels, drukte en stress waardoor we niet echt tot rust komen en de sympaticus dus actief blijft. Herstellen is dus heel lastig momenteel. Daarmee is bewust gaan ontspannen om de in de rust en herstel te komen ook een grote uitdaging.
Dus hoe ga je die balans terugkrijgen.
De balans terugkrijgen kan op verschillende manieren.
- De meest bekende momenteel is de ademhaling. Door verschillende ademtechnieken kun je of de sympaticus of de parasympaticus activeren en de ander dus kalmeren.
- Ontspanning door inspanning. Bij actie heb je onder andere adrenaline in je lijf en zo nog wat andere stress-stofjes. Die verbrand en verwerk je door actief te zijn. Dan is de sympaticus dus actief en daarna als je rust neemt zal de parasympaticus het overnemen en je rust brengen.
- Manuele lymfedrainage heeft als prettige “bijwerking” dat het de parasympaticus activeert. Het is één van de sterkstwerkende massagetechnieken om de activiteit van de sympaticus te dempen. (meer over lymfedrainage lees je hier en over de 5 voordelen hier)
- Ontspanning door meditatie, mindfulness, oefeningen zoals Jacobson. Dit kan de lastigste manier zijn omdat bij stress je brein vaak zo actief blijft dat de sympaticus niet echt tot rust komt en dus de parasympaticus niet echt activeert.
- Lopen op blote voeten en verschillende voetoefeningen kunnen je fysieke en mentale spanning verlagen waardoor ontspanningsoefeningen sneller en beter effect hebben.
En verder
De conclusie is dat je af en toe flink actief moet zijn, soms best wat stress mag hebben want daardoor kun je ook echt tot rust komen en herstellen. Dus nooit zeggen dat zware, inspannende beweging niet goed voor je is. Voor iedereen is inspanning goed, de mate van inspanning varieert.
Voel je drukte, spanning of stress? Ga dan fysiek inspannen en daarna ontspannen en werk die stress je lijf uit. Of te wel bestrijd mentale stress met fysieke stress (actie).
Kun je wel wat begeleiding gebruiken bij het vinden van jouw balans? Neem contact met me op voor een intake en adviessessie.